# სოფლის მეურნეობა
#სარეველების კონტროლი
#საფარები
#საზამთრო
#ზამთრისფერი
#მდოგვი
მშრალ სტეპის ზონაში ბოსტნეულის კულტივირების წარმატება დიდწილად დამოკიდებულია ხელმისაწვდომ ბუნებრივ რესურსებზე, განსაკუთრებით კლიმატსა და ნიადაგზე. ამ რეგიონის ნიადაგი არაერთგვაროვანია, დაწყებული ქვიშიანი და მძიმე თიხნარი ნიადაგებით, რაც პირდაპირ გავლენას ახდენს მცენარის ზრდისთვის საკვები ნივთიერებების ხელმისაწვდომობაზე. გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს შესაბამისი საფარის კულტურების შერჩევას ნიადაგის ნაყოფიერების და სტრუქტურის შესანარჩუნებლად, აგრეთვე გარემო სტრესის ზემოქმედების წინააღმდეგ საბრძოლველად, როგორიცაა ქარის ეროზია და გვალვა.
რუსეთის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ბოლოდროინდელი კვლევების თანახმად, მშრალი სტეპის ზონა რამდენიმე გამოწვევას წარმოადგენს ბოსტნეულის კულტივაციისთვის მისი სპეციფიკური ნიადაგის პირობებისა და გარემოს სტრესის გამო. ამ რეგიონში ნიადაგის გრანულომეტრიული შემადგენლობა ძირითადად ქვიშიანი ან თიხნარია, რაც იწვევს წყლისა და საკვები ნივთიერებების შეკავებას. გარდა ამისა, ნიადაგში ორგანული ნივთიერებების დაბალი შემცველობა აძლიერებს გვალვის ეფექტს, რაც იწვევს მოსავლიანობის შემცირებას. თუმცა, საფარიანი კულტურების, როგორიცაა პარკოსნების შერწყმით, ფერმერებს შეუძლიათ გაამდიდრონ ნიადაგი ორგანული ნივთიერებებით და დააფიქსირონ ატმოსფერული აზოტი, რაც განაპირობებს საკვები ნივთიერებების ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესებას შემდგომ ბოსტნეული კულტურებისთვის.
გარდა ამისა, ნიადაგის ტესტირება საკვები ნივთიერებების დონეზე არის კრიტიკული ნაბიჯი მოსავლის წარმატებული კულტივირებისთვის. ნიადაგის რესურსების ეროვნული ინსტიტუტის თანახმად, ნიადაგის რეგულარული ტესტირება ფერმერებს საშუალებას აძლევს მოარგონ თავიანთი სასუქის პროგრამები თავიანთი კულტურების საკვებ ნივთიერებების სპეციფიკურ საჭიროებებზე, თავიდან აიცილონ სასუქების გადაჭარბებული გამოყენება და მინიმუმამდე დაიყვანონ უარყოფითი გარემოზე ზემოქმედება. ამიტომ, აგრონომებმა და სოფლის მეურნეობის ინჟინრებმა უნდა წაახალისონ ფერმერები, ჩაატარონ ნიადაგის რეგულარული ტესტირება და მიაწოდონ რეკომენდაციები განაყოფიერებისა და საკვები ნივთიერებების მართვის შესაბამისი პრაქტიკისთვის.
რუსეთში, ვოლგოგრადის რეგიონში, ბიკოვსკაიას ექსპერიმენტულ სადგურზე ჩატარებული კვლევა მიზნად ისახავდა გამოეკვლია სხვადასხვა საფარის კულტურების ხანგრძლივი გავლენა ნიადაგის საკვებ ნივთიერებებზე საზამთროს გაშენებისას. კვლევამ აჩვენა, რომ საფარი კულტურების გამოყენებამ გაზარდა საკვები ნივთიერებების შემცველობა ნიადაგში, რაც განაპირობებს მოსავლის უკეთეს და სტაბილურობას. თუმცა, ნიადაგის ნაყოფიერება მხოლოდ ერთ-ერთია იმ მრავალი ფაქტორიდან, რომელიც განაპირობებს მოსავლის კულტივირების წარმატებას, განსაკუთრებით უნიკალური კლიმატური პირობების მქონე ადგილებში.
ბიკოვსკაიას ექსპერიმენტული სადგური მდებარეობს კონტინენტური კლიმატით, ცხელი და მშრალი ზაფხულით, ხშირი მტვრის ქარიშხლით და ძლიერი ქარით. 2022 წელს, ვეგეტაციის პერიოდში საშუალო დღიური ტემპერატურა 5.1-0.9°C-ით დაბალი იყო მრავალწლიან საშუალოზე, გარდა აგვისტოსა, რომლის ტემპერატურა 2°C-ით მეტი იყო მრავალწლიან საშუალოზე. ნალექი არათანაბრად იყო განაწილებული, ყველაზე მეტი ნალექი (50.5 მმ) ივნისში დაფიქსირდა. ვეგეტაციის პერიოდში ნალექის ჯამური რაოდენობა იყო 136.5 მმ, რაც 26.5 მმ-ით ნაკლებია მრავალწლიან საშუალო მაჩვენებელზე. ექსპერიმენტულ სადგურზე ნიადაგი იყო ღია წაბლისფერი და ქვიშიანი, მიწისქვეშა წყლებით მდებარეობდა 8-10 მ სიღრმეზე.
აღმოჩნდა, რომ ნიადაგი არაერთგვაროვანია, რამდენიმე ფენით დაწყებული ნაცრისფერი, ფხვიერი და ქვიშიანი 0-30 სმ-ზე, ღია ნაცრისფერამდე, არათანაბარი შეფერილობისა და უფრო თიხიანი 30-45 სმ-ზე. ფენა 45-90 სმ-ზე იყო მსუბუქი, უსტრუქტურო და თიხიანი, ხოლო ფენა 90-160 სმ-ზე იყო ქვიშიანი, მსუბუქი და ფხვიერი. სოფლის მეურნეობის თვალსაზრისით ყველაზე ღირებული აგრეგატები, 0.25 მმ-დან 10 მმ-მდე, შეადგენდა ნიადაგის 40-45%-ს, ფენის მიხედვით. წვრილი ქვიშა 0.25 მმ-ით შეადგენდა ნიადაგის მნიშვნელოვან ნაწილს, 20%-მდე, რაც მიუთითებს წყლის მაღალ გამტარიანობაზე.
საერთო ჯამში, კვლევა ვარაუდობს, რომ საფარი კულტურები შეიძლება იყოს ეფექტური გზა ნიადაგის ნაყოფიერების გასაუმჯობესებლად, რაც გამოიწვევს მოსავლიანობის გაუმჯობესებას. თუმცა, ფერმერებმა და სოფლის მეურნეობის ექსპერტებმა ბევრი ფაქტორი უნდა გაითვალისწინონ კულტურების მოყვანისას, განსაკუთრებით უნიკალური კლიმატური პირობების მქონე ადგილებში. მოსავლის კულტივაციისადმი ჰოლისტიკური მიდგომით, ნიადაგის მენეჯმენტის, მოსავლის როტაციისა და მორწყვის ჩათვლით, ფერმერებს შეუძლიათ ოპტიმიზაცია გაუწიონ მოსავლიანობას და უზრუნველყონ გრძელვადიანი მდგრადობა.
კვლევამ აჩვენა, რომ აზოტის შემცველობა უფრო მაღალი იყო ყველა მკურნალობაში ნერგების სტადიაზე, რაც შეიძლება მიეკუთვნებოდეს ნიადაგის მიკრობული აქტივობის ზრდას. მსგავსი ტენდენციები დაფიქსირდა ფოსფორისა და კალიუმის მიმართ, ყველაზე მაღალი შემცველობა დაფიქსირდა ზამთრის ჭვავის საფარის მოსავალზე. თუმცა, საკვები ნივთიერებების შემცველობა შემცირდა ნაყოფის მომწიფების ეტაპზე ყველა მკურნალობაში, მათ შორის მეორე და მესამე წელს.
კვლევის შედეგები ვარაუდობს, რომ შესაბამისი საფარის არჩევას შეუძლია მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინოს ნიადაგის საკვები ნივთიერებების შემცველობაზე და, საბოლოო ჯამში, მოსავლის პროდუქტიულობაზე. ფერმერებმა და აგრონომებმა უნდა გაითვალისწინონ ეს დასკვნები საზამთროს კულტურებისთვის ნიადაგის ნაყოფიერების გასაუმჯობესებლად საფარის მოსავლის შერჩევისას. გარდა ამისა, ნიადაგის რეგულარულ ტესტირებას შეუძლია ფერმერებს დაეხმაროს ნიადაგის მკვებავი ელემენტების დონის მონიტორინგი და მათი მართვის პრაქტიკის შესაბამისად მორგება.
საკვლევი ზონის მშრალი პირობების მიუხედავად, დაფარვის კულტურები ეფექტური აღმოჩნდა საზამთროს კულტურებში სარეველების ჩასახშობად. კერძოდ, ზამთრის ჭვავი იყო ყველაზე ეფექტური საფარი სარეველების დაზიანების შესამცირებლად. გარდა ამისა, მდოგვის საფარველად გამოყენებამ ხანგრძლივი გავლენა მოახდინა სარეველების ჩახშობაზე. ეს დასკვნები ვარაუდობს, რომ საფარი კულტურების გამოყენება შეიძლება იყოს ეკონომიკურად მომგებიანი მეთოდი სარეველების დაზიანების შესამცირებლად.